ناهنجاری های ستون فقرات

ستون فقرات طبیعی از نظر ساختاری برای انعطاف پذیری بهینه و حمایت از وزن بدن متعادل است. وقتی از پهلو به آن نگاه کنید، سه منحنی ملایم دارد. ستون فقرات کمری (پایینی) دارای انحنای به سمت داخل است که لوردوز نامیده می شود. ستون فقرات قفسه سینه (وسط) دارای انحنای بیرونی به نام کیفوز است. ستون فقرات گردنی (ستون فقرات در گردن) نیز لوردوز دارد. این منحنی ها با هماهنگی عمل می کنند تا مرکز ثقل بدن را روی باسن و لگن در یک راستا نگه دارند. وقتی از پشت به آن نگاه کنید، ستون فقرات طبیعی صاف است.

انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات می تواند آن را از تراز خارج کند. انحنای غیرطبیعی که از پهلو دیده می شود، عدم تعادل ساژیتال نامیده می شود. انواع عدم تعادل ساژیتال عبارتند از کیفوز، سندرم صافی پشت و سندرم چانه روی سینه. انحنای غیر طبیعی ستون فقرات که از پشت دیده می شود را اسکولیوز می گویند.

بعضی از دلایل ناهنجاری های ستون فقرات

هر یک از این شرایط می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مادرزادی (شکل موجود در بدو تولد)، دژنراسیون مرتبط با سن، فرآیندهای بیماری مانند تومورها یا عفونت‌ها، سایر شرایط یا علل ایدیوپاتیک (دلایلی که هنوز شناخته نشده‌اند) ایجاد شود.

1. سرویکس: مربوط به ستون فقرات در گردن است. ستون فقرات گردنی طبیعی دارای لوردوز (منحنی به سمت داخل) است.
2. توراسیک: مربوط به ستون فقرات در قسمت فوقانی و میانی پشت است. ستون فقرات قفسه سینه طبیعی دارای کیفوز (انحنای بیرونی) است.
3. کمری: مربوط به ستون فقرات در قسمت پایین کمر است. ستون فقرات کمری نرمال دارای لوردوز (منحنی به سمت داخل) است.
4. دژنراتیو: مربوط به فرسودگی مرتبط با افزایش سن
5. ایدیوپاتیک: به دلایل ناشناخته ایجاد می شود
6. کیفوز: ناهنجاری ستون فقرات که در آن ستون فقرات بیش از حد به سمت بیرون خم می شود و ظاهر یک قوز را ایجاد می کند. گاهی اوقات هیپرکیفوز نامیده می شود تا آن را از کیفوز طبیعی ستون فقرات قفسه سینه متمایز کند.
7. سندرم چانه روی قفسه سینه: کیفوز گردنی و قفسه سینه فوقانی که به قدری شدید است که چانه به قفسه سینه می افتد. همچنین به عنوان سندرم افتادگی سر یا پتوز سر نیز شناخته می شود.
8. لوردوز: یک ناهنجاری نادر ستون فقرات که در آن قسمت پایین کمر بیش از حد به سمت داخل خم می شود. گاهی اوقات هیپرلوردوز نامیده می شود تا آن را از لوردوز طبیعی ستون فقرات کمری متمایز کند. هایپرلوردوز ممکن است برای جبران هایپرکیفوز در جاهای دیگر رخ دهد.
9. سندرم فلت بک: بدشکلی ستون فقرات که در آن ستون فقرات کمری لوردوز طبیعی خود را از دست می دهد. اگر ناهنجاری در صفحه ساژیتال مانع از دستیابی فرد به حالت عمودی با سر قرار گرفته روی باسن شود، نتیجه آن عدم تعادل ساژیتال است.
10. اسکولیوز: انحنای پهلو به پهلو در ستون فقرات. 

علائم ناهنجاری می تواند توسط افراد دیگری غیر از بیمار مشاهده یا احساس شود. علائم اسکولیوز ممکن است شامل تفاوت در ارتفاع شانه یا لگن، تفاوت در نحوه آویزان شدن بازوها در کنار بدن، ستون فقرات که به وضوح خارج از مرکز است، یا سر که خارج از مرکز بدن به نظر می رسد، باشد. علائم عدم تعادل ساژیتال ممکن است شامل حالت خمیده به جلو، قوز پشت یا ناتوانی در ایستادن مستقیم باشد.
علائم می تواند توسط فرد مبتلا احساس شود. علائم اسکولیوز متفاوت است: به عنوان مثال، اکثر موارد اسکولیوز نوزادان، نوجوانان و نوجوانان هیچ علامتی ندارند. اسکولیوز دژنراتیو اغلب با درد همراه است. علائم عدم تعادل ساژیتال از ناراحتی خفیف تا درد شدید متغیر است. ناهنجاری های ستون فقرات همچنین توانایی تداخل با نخاع یا ریشه های عصبی را دارند. کشش یا فشرده شدن نخاع یا ریشه های عصبی علائمی را ایجاد می کند که ممکن است شامل درد، ضعف، بی حسی یا سوزن سوزن شدن باشد که در بازو یا پا حرکت می کند.

برای تعیین وجود و میزان ناهنجاری ستون فقرات، آزمایشات زیر ممکن است مفید باشد:

اشعه ایکس (که به عنوان فیلم ساده نیز شناخته می شود): آزمایشی که از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی (اشعه ایکس) برای تولید تصاویری از استخوان ها استفاده می کند. ساختارهای بافت نرم مانند طناب نخاعی، اعصاب نخاعی، دیسک و رباط‌ها معمولاً در عکس‌برداری با اشعه ایکس و همچنین در اکثر تومورها، ناهنجاری‌های عروقی یا کیست‌ها دیده نمی‌شوند. اشعه ایکس یک ارزیابی کلی از آناتومی استخوان و همچنین انحنا و تراز ستون مهره را ارائه می دهد. دررفتگی یا لغزش ستون فقرات (همچنین به عنوان اسپوندیلولیستزیس شناخته می شود)، کیفوز، اسکولیوز، و همچنین تعادل موضعی و کلی ستون فقرات را می توان با اشعه ایکس ارزیابی کرد. ناهنجاری‌های استخوانی خاص مانند خار استخوان، باریک شدن فضای دیسک، شکستگی بدن مهره‌ها، فروپاشی یا فرسایش را می‌توان در عکس‌برداری فیلم ساده شناسایی کرد. اشعه ایکس پویا یا خمش/کشش (اشعه ایکس که ستون فقرات را در حرکت نشان می دهد) ممکن است برای مشاهده اینکه آیا حرکت یا بی ثباتی غیرطبیعی یا بیش از حد در ستون فقرات در سطوح آسیب دیده وجود دارد یا خیر.

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MR): از آهنربا و امواج رادیویی برای ارائه تصاویر دقیق از ستون فقرات و همچنین نخاع، اعصاب نخاعی و سایر بافت‌های نرم استفاده می‌کند.

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT): یک روش تصویربرداری تشخیصی که از ترکیبی از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری برای تولید تصاویر دقیق از استخوان ها و بافت های نرم استفاده می کند. سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی دارد.

در بیشتر موارد، درمان های غیر جراحی قبل از در نظر گرفتن جراحی توصیه می شود. درمان های غیرجراحی شامل داروهای ضد درد، فیزیوتراپی (شامل تمرین راه رفتن و وضعیت بدن) و بریس های خاص است.

جراحی در صورتی در نظر گرفته می شود که:

• بیمار درد شدیدی را تجربه می‌کند که با فیزیوتراپی، بریس‌بندی و یا داروهای مسکن تسکین نمی‌یابد.

• تغییر شکل ستون فقرات در حال پیشرفت است.

• این وضعیت باعث ایجاد ناهنجاری فیزیکی شده است که برای بیمار غیرقابل تحمل است.

• این وضعیت باعث فشرده شدن نخاع یا ریشه های عصبی شده است.

• بدشکلی ناشی از شکستگی است که معمولاً ناشی از پوکی استخوان است.

• این تغییر شکل به حدی است که حتی پس از تکمیل رشد اسکلتی، احتمال پیشرفت آن وجود دارد.

• اهداف جراحی تسکین علائم و تراز و تثبیت ستون فقرات است.

چند نکته

از آنجایی که ناهنجاری ستون فقرات از بیمار به بیمار دیگر متفاوت است، هیچ دو درمان جراحی مشابه نیستند. جراحان مجرب می توانند بهترین درمان را برای هر بیمار و هر موقعیتی تعیین کنند.

تراز و تثبیت ستون فقرات روش های پیچیده ای هستند. تراز ستون فقرات باید از همه زوایا حاصل شود و ثابت نگه داشتن ستون فقرات در موقعیت ثابت خود اغلب نیازمند کاشت سخت افزاری مانند پیچ و میله است.

اگر تغییر شکل منجر به فشرده شدن نخاع یا اعصاب نخاعی شده باشد، جراح ممکن است یک عمل جراحی رفع فشار انجام دهد. لامینکتومی یکی از انواع رایج جراحی رفع فشار است. در این روش، جراح بخشی از استخوان به نام لامینا در پشت مهره را برمی دارد. برداشتن لامینا فضای اضافی برای نخاع فراهم می کند و به آن اجازه می دهد تا به درستی عمل کند.